ประวัติความเป็นมา
อำเภอบ้านไร่ เป็นพื้นที่ที่มีความอุดมสมบูรณ์ ในสมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นพื้นที่ที่มีผลกระวาน มูลค้างคาว และช้างป่า และได้จัดส่งไปยังเมืองหลวงมาจนถึงยุคกรุงรัตนโกสินทร์ ท้องที่อำเภอบ้านไร่เดิมเป็นด่านสำตัญในสมัยกรุงศรีอยุธยา มีนายด่านชื่อพระอินทร์ ด่านหนองหลวง ได้ปรากฏในพงศาวดารว่า สมเด็จพระนเรศวรมหาราชยกกองทัพติดตามกองทัพพระเจ้าหงสาวดี ไปจนถึงหนองหลวงแล้วกลับคืนพระนคร
ในปี พ.ศ. 2440 ได้มีการจัดรูปแบบการปกครองแบบเทศาภิบาลเมืองอุทัยธานี ซึ่งขึ้นอยู่กับมณฑลนครสวรรค์ และแบ่งการปกครองออกเป็น 4 แขวง คือ แขวงอุทัยเก่า แขวงหนองหลวง แขวงแม่กลอง แขวงหนองกระดี่ ต่อมาในปี พ.ศ. 2442 ได้เพิ่มเขตการปกครองขึ้นอีก 2 แขวง คือ แขวงในเมือง และแขวงหนองหลวง ต่อมาในปี พ.ศ. 2454 ได้แบ่งแขวงแม่กลอง และแขวงหนองหลวงใหม่ โดยแบ่งตำบลละมูล ตำบลโมโกร ตำบลอุ้มผาง ตำบลหนองหลวง ตำบลแม่จัน ตำบลแม่กลอง เป็นแขวงแม่กลอง ขึ้นอยู่กับเมืองกำแพงเพชร และให้ตำบลคอกควายเหนือ ตำบลคอกควายใต้ ตำบลแก่นมะกรูด ตำบลลานสัก เป็นแขวงหนองหลวง ขึ้นอยู่กับเมืองอุทัย จึงเหลือ 5 แขวง คือ แขวงในเมือง แขวงอุทัยเก่า แขวงหนองพลวง แขวงทัพทัน แขวงหนองหลวง ขึ้นอยู่กับเมืองอุทัย[1]
ในปี พ.ศ. 2460 แขวงหนองหลวงได้ย้ายที่ทำการแขวงมาตั้งที่บ้านหนองหลวง และได้เปลี่ยนชื่อมาเป็นอำเภอลานสัก ประกอบด้วย 3 ตำบล คือ ตำบลคอกควาย ตำบลลานสัก ตำบลแก่นมะกรูด ต่อมาในปี พ.ศ. 2468 ได้มีการโอนกิ่งอำเภอห้วยแห้ง อำเภอบ้านเชี่ยน จังหวัดชัยนาท มารวมกับอำเภอคอกควาย และได้ย้ายที่ทำการอำเภอมาไว้ที่ตำบลบ้านไร่ และได้เปลี่ยนชื่อใหม่ เป็นอำเภอบ้านไร่ สืบเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน[2]
- วันที่ 30 กันยายน 2490 ตั้งตำบลบ้านไร่ แยกออกจากตำบลทัพหลวง และตำบลห้วยแห้ง ตั้งตำบลห้วยคต แยกออกจากตำบลวังหิน[3]
- วันที่ 7 มกราคม 2500 จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านไร่ ในท้องที่บางส่วนของตำบลบ้านไร่[4]
- วันที่ 17 สิงหาคม 2514 ตั้งตำบลประดู่ยืน แยกออกจากตำบลลานสัก[5]
- วันที่ 14 ตุลาคม 2518 แยกพื้นที่ตำบลลานสัก และตำบลประดู่ยืน อำเภอบ้านไร่ มาตั้งเป็นกิ่งอำเภอลานสักขึ้นกับอำเภอบ้านไร่[6]
- วันที่ 31 ตุลาคม 2521 ตั้งตำบลป่าอ้อ แยกออกจากตำบลลานสัก และตำบลประดู่ยืน[7]
- วันที่ 25 กันยายน 2522 ตั้งตำบลสุขฤทัย แยกออกจากตำบลห้วยคต[8]
อำเภอบ้านไร่แบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 13 ตำบล 136 หมู่บ้าน ได้แก่
1. |
บ้านไร่ |
(Ban Rai) |
11 หมู่บ้าน |
8. |
หนองจอก |
(Nong Chok) |
16 หมู่บ้าน |
|
2. |
ทัพหลวง |
(Thap Luang) |
15 หมู่บ้าน |
9. |
หูช้าง |
(Hu Chang) |
13 หมู่บ้าน |
|
3. |
ห้วยแห้ง |
(Huai Haeng) |
9 หมู่บ้าน |
10. |
บ้านบึง |
(Ban Bueng) |
7 หมู่บ้าน |
|
4. |
คอกควาย |
(Khok Khwai) |
16 หมู่บ้าน |
11. |
บ้านใหม่คลองเคียน |
(Ban Mai Khlong Khian) |
8 หมู่บ้าน |
|
5. |
วังหิน |
(Wang Hin) |
6 หมู่บ้าน |
12. |
หนองบ่มกล้วย |
(Nong Bom Kluai) |
11 หมู่บ้าน |
|
6. |
เมืองการุ้ง |
(Mueang Ka Rung) |
13 หมู่บ้าน |
13. |
เจ้าวัด |
(Chao Wat) |
7 หมู่บ้าน |
|
7. |
แก่นมะกรูด |
(Kaen Makrut) |
4 หมู่บ้าน |
การปกครองส่วนท้องถิ่น[แก้]
ตัวอำเภอบ้านไร่ เขตเทศบาลตำบลบ้านไร่
ท้องที่อำเภอบ้านไร่ประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 14 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลบ้านไร่ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลบ้านไร่และบางส่วนของตำบลบ้านบึง
- เทศบาลตำบลเมืองการุ้งครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลเมืองการุ้ง
- องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านไร่ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านไร่ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลบ้านไร่) และตำบลแก่นมะกรูดทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลทัพหลวงครอบคลุมพื้นที่ตำบลทัพหลวงทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยแห้งครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยแห้งทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลคอกควายครอบคลุมพื้นที่ตำบลคอกควายทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลวังหินครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังหินทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลเมืองการุ้งครอบคลุมพื้นที่ตำบลเมืองการุ้ง (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลเมืองการุ้ง)
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองจอกครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองจอกทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหูช้างครอบคลุมพื้นที่ตำบลหูช้างทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านบึงครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านบึง (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลบ้านไร่)
- องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านใหม่คลองเคียนครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านใหม่คลองเคียนทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองบ่มกล้วยครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองบ่มกล้วยทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลเจ้าวัดครอบคลุมพื้นที่ตำบลเจ้าวัดทั้งตำบล
สังกัด
สถานศึกษาในสังกัด 13 แห่ง
แหล่งเรียนรู้ตามอัธยาศัย 20 แห่ง